Ermənilər təşvişdə-Böyük köç başlayır

30 il əvvəl ermənilərin Azərbaycana qarşı açıq ərazi iddiaları ilə başlayan Qarabağ münaqişəsi bu gün regional təhlükəsizliyə və inteqrasiya proseslərinə mane olan əsas geosiyasi münaqişədir.

Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini və daha 7 ətraf rayonu işğal edən Ermənistan hakimiyyəti işğalçılıq siyasətinin əsas hədəfinə – Dağlıq Qarabağın dünya birliyi tərəfindən öz əraziləri kimi tanınmasına nail ola bilməyib. Əksinə, dünyadan təcrid olunmuş vəziyyətdə qalan bu ərazilərdə yaşayan 80 minə yaxın Azərbaycan ermənisi faktiki olaraq rəsmi Yerevanın girovuna çevrilib.

Hər an yeni müharibənin başlanacağı gözləntisi, yerli məmur və hərbi komandirlərin özbaşınalıq etdiyi, beynəlxalq blokada şəraitində heç bir perspektivin olmadığı Qarabağ ermənilər üçün bataqlığa çevrilib. Onlar hər vəchlə bu bataqlıqdan qurtulmağa və öz xoşbəxtliklərini Ermənistanda, Rusiyada və Qərb ölkələrində tapmağa çalışırlar.

İşğal altındakı torpaqlarda mühacirətin miqyası hakimiyyət tərəfindən gizlədilməyə çalışılsa da, Sokratın da dediyi kimi “bütün gizlinlər nə vaxtsa, gün işığına çıxır”.

Fransanın “Le Monde” qəzeti reportajlarının birində Qarabağdan mühacirətin miqyasını Şuşada yaşayan 29 yaşlı Surenin simasında təsvir etmişdi:

“Mən Qarabağa dönmüşəm ki, evimi satım və ailəmi də götürüb Rusiyaya köçüm. Ölkə xaricində daha yaxşı çörək qazanmaq imkanımız var”.

Surenin dilindən Azərbaycan torpaqlarında yaşayan ermənilərin psixoloji durumu və narazılıqları da əks olunur.

“Bizim ölkə (Qarabağdakı separatçı rejim-red.) sanki dərin yuxuya gedib. Dağlıq Qarabağın inkişafı mümkünsüzdür. Hökumət əsasən özlərini düşünən biznesmenlərdən ibarətdir. Onlar uf demədən insanları uçurumun kənarına atırlar”.

Ermənistan hakimiyyəti Qarabağda yaratdığı marionet rejimin inkişafda olduğunu, təbii artım və repatriasiya nəticəsində əhalinin çoxaldığı illüziyasını yaratmağa çalışsa da, Suren kimi sadə ermənilərin açıqlamaları bu illüziyanı sabun köpüyü kimi dağıdır. İşğal altındakı ərazilərdə son siyahıyaalama yerli əhalinin 150 minə çatdığını təntənə ilə elan etsə də, qeyri-rəsmi məlumatlar bu rəqəmin yalnız kağız üzərində olduğunu və Ermənistan ictimaiyyətini aldatmağa hesablandığını göstərir.

2016-cı ilin aprel döyüşləri zamanı Qarabağ ermənilərinin gələcəkdən inamsızlığı xüsusən sezilirdi. Düşmən tapdağı altındakı keçmiş Ağdərə rayonunun inzibati mərkəzindən bütün əhalinin döyüşlərin başlanmasından qısa müddət sonra köçürülməsi, bölgə sakinlərinin kütləvi panikaya qapılması və Xankəndi-Gorus yolunda Qarabağdan qaçan sakinlərin bir neçə kilometrlik tıxac yaratması da bu inzamsızlıq sindromunun göstərici idi.

Epress.am saytına açıqlama verən Anna Melkiyan adlı Yerevan sakini 14 və 12 yaşlı iki azyaşlı oğlu və əri ilə Kanadaya köçdüyünü və bu addımı atmasına səbəb kimi övladlarının Qarabağda xidmət etməsini istəmədiyini deyib.

Onun sözlərinə görə, xüsusən aprel döyüşlərindən sonra bu qərarı verməyə məcbur olub.

Ermənistan vətəndaşları get-gedə daha aydın şəkildə anlayırlar ki, Qarabağ münaqişəsi həll olunmadan və qonşu dövlətlərlə dostluq münasibətləri bərpa edilmədən rəsmi Yerevanın gələcəyi dumanlı olacaq.

Təsadüfi deyil ki, mühacirət problemini və qocalmaqda olan Ermənistan əhalisinin gələcəkdə təmas xəttini əsgərlə təmin etməkdə çətinlik çəkəcəyini siyasətçilər də dilə gətirir.

“Ermənistan əhalisinin azalması rəsmi faktdır. Bu iqtisadi vəziyyətin acınacaqlı olması, işsizlik, korrupsiya və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll olunmaması ilə sıx bağlıdır”.

Bu sözləri Ermənistan parlamentində ikinci ən böyük fraksiyaya malik “Çiçəklənən Ermənistan” partiyası sədrinin deputatı Naira Zoqrabyan açıqlayıb.

O, Serj Sarkisyanın sədri olduğu Respublika Partiyasının susaraq üstündən keçdiyi problem haqda açıq danışıb.

“Qarabağa göndərilən əsgərlər arasında ayrı-seçkiliyin olması bu problemə ciddi təsir göstərir. Əgər sadə vətəndaş cəbhə xəttinə nazir övladlarının aparılmadığını bilirsə, o hansı hissələrlə torpaqları qoruyacaq?”.

Zoqrabyanın dediklərini Milli Statistika Xidməti də gizlədə bilmir. 2018-ci il yanvarın 1-i üçün Ermənistan əhalisinin rəsmi sayı 2.979.900 nəfər təşkil edir. Bu göstərici 2017-ci ilin yanvarın 1-dən 13.200 nəfər, 2016-cı il yanvarın 1-i ilə müqayisədə isə 25.700 nəfər azdır.

Beləliklə, Dağlıq Qarabağ müharibəsini müstəqilliklərinin başlıca uğuru kimi təqdim edən Ermənistan rəhbərliyinin əslində öz xalqı üçün son 30 ilin başlıca problemini yaratdığını rahatlıqla demək olar.

Ermənistan hakimiyyətinə yaxınlığı ilə seçilən medianın bu məlumatları təxribat, yalan kimi təqdim etməsi Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində süni şəkildə məskunlaşdırılan erməniləri sakitləşdirə bilmir. Belə görünür ki, Azərbaycan torpaqlarının işğalının 30 illiyini bayram kimi qeyd etmək istəyən Sarkisyan rejimi çox yaxın vaxtlarda işğal edilmiş ərazilərdə erməni tapmayacaq.

Yenə Epress.am yazır ki, Ermənistan hakimiyyəti mütəmadi olaraq işğal edilmiş bölgələrdə yollar, evlər nümayiş etdirməklə itirilmiş nüfuzu geri qaytarmaq istəsə də, buna nail ola bilmir.

Artıq Qarabağ və Azərbaycanın digər işğal edilmiş bölgələrində süni məskunlaşdırılan ermənilərin geriyə köçü başlayıb.

Son zamanlar bölgədə dəyişən geostrateji durum, xüsusuilə də İran, Rusiya və Türkiyə amilini buraya əlavə etdikdə həmin köçün qaçılmaz olduğu birmənalıdır.

Ermənistan vətəndaşları get-gedə daha aydın şəkildə anlayırlar ki, Qarabağ münaqişəsi həll olunmadan və qonşu dövlətlərlə dostluq münasibətləri bərpa edilmədən rəsmi Yerevanın gələcəyi dumanlı olacaq.

Azərbaycanın işğal edilmiş bölgələrində süni məskunlaşdırılan ermənilər arasında da qorxu yaşanır. Ermənistanın Epress.am saytında dərc edilən yazıda qeyd edilir ki, gecə saatlarında onlar evlərdən bayıra çıxa bimirlər. Buna səbəb kimi gecələr işğal edilmiş bölgələrdə Azərbaycan hərbçilərinin göründüyü göstərilir.

RƏSUL