2017-ci ilin üç ayın ugurları

Dövlət başçısı İlham Əliyev görülən işlərlə bağlı Nazirlər Kabinetinin ənənəvi iclaslarında əhəmiyyətli mesajlar verir. Azərbaycan hökumətinin 2017-ci ilin birinci rübünün yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclası da bu mənada istisna olmadı. Ölkə başçısı bir çox məsələlərə dair olduqca vacib fikirlər söylədi, təhlillər apardı və uyğun vəzifələri qarşıya qoydu (bax: Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin ilin birinci rübünün yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclası keçirilib / AZƏRTAC, 10 aprel 2017).

Prezidentin tədbirdəki çıxışı, faktiki olaraq, keçən üç ay müddətində görülmüş hər bir işlə bağlı dolğun informasiyanı özündə əks etdirməklə yanaşı, analitik və proqnostik xarakterli məqamları da ifadə edib. Xarici siyasətlə bağlı dövlət başçısının apardığı təhlillər xüsusilə diqqəti çəkir. Keçən müddətdə İlham Əliyev yeddi ölkəyə uğurlu səfər edib. Onlar dünyanın müxtəlif regionlarını əhatə edir. Bundan başqa, Prezident iki mühüm beynəlxalq forumda – Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunda və Münxen Beynəlxalq Təhlükəsizlik Konfransında iştirak edib, həmin tədbirlərdə maraq doğuran çıxışlar edib.

2017-ci ilin ilk üç ayında Azərbaycana da yeddi ölkənin başçısı səfər edib. Əlavə olaraq ABŞ və Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəislərinin Bakıda görüşü keçirilib. Onlar region və dünya üçün əhəmiyyəti olan problemləri müzakirə ediblər. Ekspertlər uzun müddət bu görüş haqqında rəylərini və onun mümkün nəticələrini müzakirə ediblər.

Bunlarla yanaşı, dövlət başçısı nitqində ayrıca V Qlobal Bakı Forumunun əhəmiyyətini vurğulayıb. Tədbirdə dünyanın nüfuzlu siyasi liderləri, iş adamları, jurnalistlər və ictimai xadimlər qlobal geosiyasətin aktual problemlərini müzakirə edirlər.

Xarici siyasətdə müşahidə edilən bu proseslər Azərbaycan diplomatiyasının uğurlarının əyani təsdiqidir. Qısa bir müddətdə xeyli işlər görən diplomatiyamız əsası Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan xarici siyasət konsepsiyasının yüksək dərəcədə səmərəli olduğunu sübut etməkdədir. Prezident İlham Əliyev isə həmin kursu yaradıcı elementlər əlavə etməklə böyük uğurla davam etdirir. 2017-ci ilin birinci rübündə xarici siyasətin məzmununun əhəmiyyətli çalarlarını əks etdirən hadisələr üzərində bir qədər geniş dayanmaq olar.

Prezidentin yeddi xarici ölkəyə səfəri əvvəlcədən düşünülmüş və konkret hədəfi olan addımlar idi. Azərbaycan yaxın qonşuları, yaxın geosiyasi regionlarla yanaşı, qlobal miqyasda yeri olan ölkələrlə aktiv siyasi əlaqələrə üstünlük verir. Prezidentin xarici səfərlərində İranla bərabər, Qətər və Avropa ölkələrinin olması bu reallığın əlamətidir. Hər üç istiqamətdə qısa müddətdə uğurlu nəticələr əldə edilib. Avropaya səfərlər daha intensiv və rəngarəngdir, çünki bu geosiyasi məkan dünya siyasətində çox ciddi rol oynamaqda davam edir. Bu baxımdan Fransaya səfər olduqca əlamətdardır. Bu ölkə həm ATƏT-in Minsk qrupunda həmsədr dövlətlərdən biri, həm də Avropa İttifaqının iki ən güclü ölkəsindən biridir (digəri Almaniyadır, Böyük Britaniya təşkilatdan uzaqlaşır).

Təsadüfi deyil ki, Parisdə ölkə başçısı siyasi və iqtisadi xarakterli məsələləri geniş müzakirə edib. Əldə edilən razılıqlar hər iki tərəf üçün ciddi əhəmiyyət daşıyır. Bu barədə Fransa prezidenti Fransua Olland açıq fikir bildirib.

Fransa səfərinin başqa vacib tərəfi Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanın Parisdə Azərbaycanla bağlı səsləndirdiyi böhtan xarakterli fikirlərin əsassızlığını sübut etməklə bağlıdır. İlham Əliyev konkret faktlarla fransız siyasi dairələri və iş adamlarına erməni liderin saxtakarlığını təsdiq edib. Nəticədə, Fransanın rəsmi dairələri və biznes mühitində Azərbaycanla bağlı real təsəvvür formalaşdırmaq imkanı yaranıb.

Dövlət başçısının Avropa Komissiyasına səfəri də yuxarıda vurğulanan faktorlar prizmasından çox aktual görünür. Avropa ölkələri Azərbaycanın əsas tərəfdaşları sırasında yer alırlar. Avropa İttifaqının münaqişələrin həllində aktiv yer tutması da sirr deyil. Ölkə rəhbəri xüsusi qeyd edib ki, Azərbaycan Aİ ilə uzun müddətdir səmərəli əməkdaşlıq aparır və o, əsas investorumuzdur (bax: əvvəlki mənbəyə). Bu dəfə də müzakirələr səmimi, qarşılıqlı anlaşma şəraitində keçib. Burada ciddi əhəmiyyəti olan məsələ Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında münasibətlərin yeni qaydalar əsasında təşkilini nəzərdə tutan sənədin hazırlanması ilə əlaqədar ümumi razılığın əldə edilməsidir.

Məlumdur ki, rəsmi Bakı bir neçə il bundan əvvəl Aİ-nin təklif etdiyi qonşuluq siyasəti və assosiativ üzvlük məsələsini qəbul etməyib. Əvəzində, Prezident İlham Əliyev strateji çevik əməkdaşlığı nəzərdə tutan yeni əməkdaşlıq formatı təşəbbüsü ilə çıxış etdi. Prezident Avropaya səfəri zamanı məhz həmin istiqamətdə ümumi razılıq əldə edib. Bu da tərəflər üçün böyük strateji əhəmiyyəti olan hadisədir. Ölkə başçısı bu məsələ ilə əlaqədar tədbirdəki nitqində vurğulayıb: “Bu dəfə də Avropa qurumlarının rəhbərləri ilə bütün görüşlər çox səmimi, qarşılıqlı anlaşma şəraitində keçmişdir, bütün danışıqlar və söhbətlər qarşılıqlı hörmət əsasında aparılmışdır. Həm Avropa Komissiyasının rəhbərləri, həm mən bunu rəsmi çıxışlarda da qeyd etmişdik. Eyni zamanda, biz səfərdən dərhal sonra Avropa Komissiyası ilə yeni saziş üzərində danışıqlara başlamışıq və əminəm ki, bu danışıqlar tezliklə yaxşı nəticələrə gətirib çıxaracaqdır” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Avropa istiqamətində nail olunan nəticələrin fonunda Yaxın Şərq və Asiya ölkələri ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi xüsusi qiymətləndirilməlidir. Çünki Azərbaycanın xarici siyasəti həmişə çoxvektorlu olub və geosiyasi tarazlıq gözlənilib. Keçən üç ay müddətində də bu prinsipə ciddi əməl edilib. Dövlət başçısının Pakistan, İran və Qətərə səfərləri bu aspektdə olduqca böyük səmərə verib.

Pakistana səfər həm ikitərəfli əlaqələrin inkişafı, həm də bütövlükdə İslam ölkələri ilə əməkdaşlığın yeni səviyyəyə yüksəldilməsi kontekstində vacib məqamı təşkil edir. Prezident İlham Əliyev həmin bağlılıqda ifadə edib: “Pakistan bizim üçün çox yaxın, dost, qardaş ölkədir. Bilirsiniz ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə görə Pakistan Ermənistanla heç bir əlaqə qurmayıb, diplomatik əlaqələri yoxdur. Biz bu mövqeyi çox yüksək qiymətləndiririk. İkitərəfli əlaqələrimizin gündəliyi genişlənir, həm iqtisadi, siyasi, eyni zamanda, hərbi-texniki əməkdaşlıq da müzakirə mövzusudur və yaxşı nəticələr də var” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Eyni zamanda, Pakistanda İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) növbəti zirvə görüşü keçirilib və Azərbaycan beşillik sədrliyi haqqında hesabat verib. Tədbirdə Azərbaycanın təşkilata sədrliyi dövründə çox səmərəli fəaliyyət göstərdiyi xüsusi qeyd edilib. Deməli, Bakı-İslamabad əməkdaşlığında ölkəmiz üçün böyük əhəmiyyəti olan Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli və ümumiyyətlə, müsəlman dövlətləri arasında iqtisadi əlaqələri daha da inkişaf etdirmək ayrıca yer tutur.

Qətərin Yaxın Şərqin nüfuzlu dövlətlərindən biri olması İslam həmrəyliyi aspektində mühüm faktordur. Bu səbəbdən Prezident İlham Əliyevin bu ölkə ilə əlaqələrin dinamik inkişafına önəm verməsi tamamilə əsaslıdır. Qətər həm də Yaxın Şərqin geosiyasi mənzərəsinin formalaşmasında ciddi rol oynayır. Rəsmi Bakı daim bu dövlətlə əməkdaşlığa xüsusi diqqət yetirib.

İrana gəldikdə isə, bu ölkə ilə qonşu və ortaq tarixi-mədəni keçmişi olan dövlət kimi əlaqələrin inkişafına daim maraq göstərilib. Dövlət başçısı qeyd edib ki, son üç ildə İran Prezidenti ilə səkkiz dəfə görüşüb. Axırıncı müzakirələrin ruhu da iki dost ölkənin maraqlarına cavab verən məzmunda keçib. Bununla bağlı Prezident ifadə edib: “…İranla əlaqələrimizin möhkəmləndirilməsi həm ölkəmizin maraqlarına xidmət edir, eyni zamanda, bölgə üçün də çox önəmlidir. Bu, bölgədə sabitliyi möhkəmləndirir və ikitərəfli formatda çox önəmli məsələlər müzakirə edildi. Yenə də bir çox sazişlər imzalandı və əvvəlki illərdə imzalanan sazişlər artıq həyatda öz əksini tapır. Əldə olunmuş bütün razılaşmalar icra edilir və həm ticarət dövriyyəsinin artırılmasında, – İranla bizim ticarət dövriyyəmiz təqribən 70 faiz səviyyəsində artmışdır, – eyni zamanda, nəqliyyat, energetika, logistika və digər sahələrdə çox uğurlu əməkdaşlıq aparılır” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Burada ayrıca vurğulamağa ehtiyac görürük ki, Azərbaycan İranla üçtərəfli əməkdaşlıq formatında da uğurlu addımlar atır. Xüsusilə Bakıda Rusiya, İran və Azərbaycan prezidentlərinin görüşü region üçün geosiyasi əhəmiyyət daşımaqdadır. Bütövlükdə Cənubi Qafqazda sabitliyin təmini və iqtisadi-energetik əməkdaşlığın dərinləşməsi baxımından Bakı-Tehran xəttində baş verənlərin əhəmiyyətini dərk etmək gərəkdir.

Yuxarıda vurğulanan səfərlərin əhəmiyyəti dünyada və regionda mövcud olan geosiyasi vəziyyətin dinamikası kontekstində xüsusi məna kəsb edir. Belə ki, mövcud münaqişələr öz həllini tapmır. Yaxın Şərqdə qanlı toqquşmalar ara vermir. Nəticədə, “…yeni risklər yaranır, yeni təhdidlər ortaya çıxır və bütövlükdə, əfsuslar olsun ki, 2017-ci ildə bölgədə sabitlik istiqamətində ciddi addımlar atılmamışdır” (bax: əvvəlki mənbəyə). Bunun fonunda geosiyasi xarakterli risklər artır.

Dövlət başçısı bütün bunları nəzərə alaraq rəsmi Bakının addımlar atdığını bəyan edib. Prezident İlham Əliyev deyib: “Əlbəttə, biz bu bölgədə yaşayan bir ölkə kimi bundan narahatıq və öz tədbirlərimizi görürük ki, Azərbaycan dövləti və Azərbaycan xalqı inkişaf etsin, normal yaşasın, ölkəmizdə təhlükəsizlik təmin edilsin və özümüzü potensial risklərdən qoruya bilək” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Deməli, 2017-ci ilin birinci rübündə xarici ölkələrə səfərlər, mötəbər beynəlxalq tədbirlərdə iştirak başqa vacib faktorlarla yanaşı, regional və qlobal miqyasda özünü göstərən yeni risklərin neytrallaşdırılması məqsədi daşıyıb. Və bu məqsədə tamamilə nail olunub. Azərbaycan hazırda dünyanın ən sakit və sabit inkişaf edən ölkələrindən biridir. Onu deyək ki, Prezident İlham Əliyev hələ keçən ilin sonlarında ölkəmizin 2017-ci ildə də sürətlə inkişaf edəcəyi haqqında proqnostik fikir söyləmişdi. Ötən üç ay bu proqnozu tamamilə təsdiq edir. Ölkə rəhbəri də nitqində bu məqamı ayrıca ifadə edib. Dövlət başçısı deyib: “Birinci rübdə ölkəmiz uğurla inkişaf edib, bizim bütün proqnozlarımız həyatda öz əksini tapır. Hələ keçən ilin sonlarında mən tam əminliklə qeyd etmişdim ki, 2017-ci ildə ölkəmizin sürətli inkişafı təmin ediləcəkdir. Birinci rübün nəticələri göstərir ki, Azərbaycan bütün sahələrdə çox sürətlə inkişaf edib, bizim beynəlxalq mövqelərimiz möhkəmlənib, ölkə daxilində proseslər müsbət istiqamətdə gedir, iqtisadi inkişaf təmin edilir, bütün sosial məsələlər öz həllini tapır. Çox ciddi sosial təşəbbüslər irəli sürülmüşdür, ordu quruculuğu uğurla gedir…” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Təbii ki, xarici siyasətdən bəhs edərkən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı vəziyyətin üzərində dayanmamaq olmaz. Dövlət rəhbəri iclasda bu məsələ üzərində çox geniş dayanıb. İlham Əliyev bir daha Azərbaycanın mövqeyini dünyaya bəyan edib. Münaqişənin həlli Bakı üçün xarici siyasətin ən prioritet istiqaməti olaraq qalır. Ermənistanın təxribatçı addımlarına baxmayaraq, Minsk qrupunun həmsədr ölkələri bəyan ediblər ki, mövcud status-kvo qəbuledilməzdir.

Azərbaycan diplomatiyası bu aspektdə fəaliyyətini daha da gücləndirib. Bu bağlılıqda Prezident İlham Əliyev konkret fikir bildirib. Dövlət başçısı deyib: “Hesab edirəm, Ermənistana, onun işğalçı siyasətinə Minsk qrupu tərəfindən təzyiq daha da güclənməlidir ki, onlar beynəlxalq normalara riayət etsinlər və işğala son qoysunlar” (bax: əvvəlki mənbəyə). Bunun üçün, hər şeydən əvvəl, müstəqil siyasət yürüdən dövlətlərə davamlı təzyiqlərə, onların daxili işlərinə kobud müdaxiləyə, ikili standartlara, qarayaxma və ləkələmə kampaniyalarına son qoyulmalıdır.

Məsələn, rəsmi Bakı fərqindədir ki, “postsovet məkanında mövcud olan digər münaqişələrə bəzən daha böyük diqqət göstərilir, yaxud da ki, o münaqişələrin həlli ilə bağlı daha dəqiq ifadələr işlənilir” (bax: əvvəlki mənbəyə). Bu, belə davam edə bilməz. Ölkə rəhbəri nitqində onu da qeyd edib ki, erməni işğalçı qüvvələri işğal edilmiş torpaqlardan dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılmalıdır və bu prinsipdən kənarda heç bir başqa məsələ müzakirə oluna bilməz.

Münaqişə ilə bağlı vəziyyətin bu cür olduğu zamanda üç ay müddətində Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqəli bəzi düşündürücü hadisələr baş verib. Prezident onların sırasında Dağlıq Qarabağda qondarma “referendum”un keçirilməsini qeyd edib. İlham Əliyev həmin məqamla bağlı bəyan edib: “Bu “referendum”un keçirilməsi ilə Ermənistan özünü bir daha biabır və ifşa etdi. Mən bir dəfə demişəm və bir daha demək istəyirəm ki, onlar orada nə qədər çox qanunsuz “referendum” keçirsələr, bu, bir o qədər çox bizim xeyrimizə işləyir. Çünki bütün qonşu ölkələrimiz, Minsk qrupuna həmsədrlik edən ölkələr, Avropa İttifaqı və bir çox ölkələr dərhal bu “referendum”u pislədilər. Bəyan etdilər ki, bu “referendum”u tanımırlar və Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Digər hadisə “bizim qanunlarımızı bir neçə dəfə kobudcasına pozmuş, Dağlıq Qarabağa qanunsuz səfərlər etmiş, Azərbaycan dövlətini, xalqını təhqir etmiş bir nəfərin xaricdə saxlanılaraq Azərbaycana təhvil verilməsi” ilə bağlıdır (bax: əvvəlki mənbəyə). İlham Əliyev bu hadisəni ədalətin bərpası və beynəlxalq hüququn aliliyinin təntənəsi kimi qiymətləndirib. Şübhə yoxdur ki, bu hadisə bir çox dumanlı başları ayıldacaq və onlar Azərbaycana qarşı daha diqqətli davranmağa məcbur olacaqlar.

Dövlət başçısı xarici siyasətdə əldə edilən nailiyyətlərin iqtisadi sahədə aparılan islahatlarla sıx bağlı olduğunu ayrıca vurğulayıb. Ötən üç ayın yekunları göstərir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı çox dinamik şəkildə inkişaf edir. Prezident konkret rəqəmlərlə bu fikrini tam sübut edib. Çox vacib məqamdır ki, “iqtisadiyyatımızın əsas göstəriciləri qeyri-neft sektorunun, qeyri-neft sənayesinin və kənd təsərrüfatının inkişafıdır” (bax: əvvəlki mənbəyə). Qeyri-neft sektorunda artım 2,4%, qeyri-neft sənayesində 2%, kənd təsərrüfatında 3,5% (bitkiçilikdə 20%-dən çox) olub (bax: əvvəlki mənbəyə). Özü də bunlar bütövlükdə dünyada maliyyə və iqtisadi inkişaf sferalarında özünü göstərən böhranlar fonunda baş verir.

Keçən müddətdə ölkənin valyuta ehtiyatları 1 milyard dollar səviyyəsində artıb. Hazırda bu miqdar 38,5 milyard dollardır. Regionun digər ölkələri ilə müqayisədə bunun böyük bir rəqəm olduğunu görürük. Onu nəzərə almaq lazımdır ki, valyuta ehtiyatı neftin qiymətinin kəskin dərəcədə aşağı düşməsi fonunda artıb. Konkret olaraq, Azərbaycan üç ay müddətində 1 milyard dollar qazanıb (bax: əvvəlki mənbəyə). Prezident İlham Əliyev əminliyini ifadə edib ki, bu il ərzində valyuta ehtiyatı daha da artacaq. Bunun önəmini dövlət başçısı xüsusi qeyd edib: “Çünki hamıya aydındır ki, 2015-2016-cı illər böhran illəri idi. Neftin qiymətinin 3-4 dəfə aşağı düşməsi, inşaat sektorunda keçən il yaşanan durğunluq istər-istəməz təbii ki, bizim iqtisadi inkişafımıza mənfi təsir göstərə bilərdi. Bəlkə də hər hansı bir başqa hökumət bunun çıxış yolunu ancaq valyuta ehtiyatlarının istifadəsində görə bilərdi. Ən asan yol da bu idi. Ancaq bax, məsuliyyətli yanaşma və uzunmüddətli inkişaf planlarımız əlbəttə ki, bizim üçün başqa seçimi diktə edir. Bu, məsuliyyətli seçim idi, bu, xalqın maraqlarını hər şeydən üstün tutan seçim idi” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Ölkə rəhbəri həyata keçirilən işlər sırasında ticarət dövriyyəsinin 15% artdığını da göstərib. İxrac isə daha çox – təxminən 50% artıb. Qeyri-neft sektorunda ixracat təqribən 10% artıb ki, bu da əhəmiyyətli göstəricidir. Bütövlükdə birinci rübdə ticarət dövriyyəsinin müsbət saldosu 1 milyard dollar səviyyəsində olub. Əhəmiyyətlidir ki, Davos İqtisadi Forumu bu il iqtisadiyyatların rəqabətqabiliyyətliliyinə görə Azərbaycanı 37-ci yerə layiq görüb. Böhranlı bir mərhələdə Azərbaycanın 3 pillə irəliləməsi müsbət haldır.

Cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyəti olan faktorlardan biri əhalinin məşğulluğudur. 2017-ci ilin ilk üç ayında Azərbaycanda 85 min iş yeri açılıb. Onlardan 70 mini daimi iş yeridir. Bu məqamlara bağlı Prezident İlham Əliyev bildirib: “Mən əvvəlki toplantıda qeyd etmişdim ki, biz bu il dövlət sektorunda 40 mindən çox yeni iş yeri yaradacağıq. Onlar artıq yaradılıb. Amma 40 mindən çox iş yeri özəl sektorda yaradılıbdır. Bu da iqtisadi inkişafın təzahürüdür” (bax: əvvəlki mənbəyə).

Birinci rübdə enerji, nəqliyyat və turizm sferaları ilə bağlı da maraqlı hadisələr baş verib. Bu istiqamətlərin də hər birində irəliyə doğru addımlar atılıb. Cari ildə həmin sahələrdə nəzərdə tutulan işlərin hamısı yekunlaşmalıdır.

Beləliklə, Azərbaycan Prezidentinin ifadə etdiyi əhəmiyyətli faktlar onu göstərir ki, 2017-ci ilin birinci rübündə ölkə inkişaf templərini saxlayıb. Nəzərdə tutulan proqramlar tam yerinə yetirilir. Dünyada maliyyə və iqtisadi sahələrdə çətinliklərin olmasına rəğmən, Azərbaycan sürətli inkişaf kursundan dönmür. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan dövlətinin sükanı etibarlı əllərdədir və ölkəmizi qarşıda daha böyük uğurlar gözləyir!

Newtimes.az