Azərbaycan, zəngin qaz sərvətlərinə sahib bir ölkədir və qazını müxtəlif bazarlara tədarük edir. Ölkənin ən böyük qaz təchizatçısı olan Şahdəniz sahəsi, Azərbaycan qazının Avropa bazarına çatdırılması üçün əsas mənbəyə çevrilir. Trans-Adriyatik Qaz Boru Kəməri (TAP) vasitəsilə Azərbaycanın qazı Türkiyədən Avropa üçün İtaliyaya çatdırılır.
Azərbaycanın Şahdəniz sahəsində əldə etdiyi qaz, Avropa üçün strateji bir diversifikasiya əldə etməklə onun energetika təhlilini çeşidləndirir və energetika tədarikinin güvənilirliyini artırır. Bu da Azərbaycanı Avropa üçün əhəmiyyətli bir qaz təchizatçısı edir.
Əsas məqsəd Azərbaycanın energetika sahəsində daha geniş bir rolu əldə etmək, regionun və dünyanın digər ölkələri ilə güclü energetika tərəfdaşlığını davam etdirmək və energetika sərvətlərini verimli və qoruyucu bir şəkildə idarə etməkdir. Bu, ölkənin iqtisadi inkişafını dəstəkləyəcək və energetika sahəsində böyük təcrübələr əldə etməsinə imkan verəcək. Əsas olan bu rolu daha da genişləndirmək üçün sərmayə qoyaraq infrastruktur və layihələri inkişaf etdirmək, beynəlxalq tərəfdaşlarla tərəfdaşlığa davam etmək və ən son texnologiyalardan istifadə etməkdir. Bu, Azərbaycanın energetika sahəsində liderliyini möhkəmləndirəcək və regionun energetika bazarlarında daha böyük vəzifələri yerinə yetirməsinə imkan verəcəkdir.
Azərbaycanın energetika sahəsindəki potensialı, ölkənin ekonomik və siyasi stabilliyi və xüsusiyyətlərini də daxil edir. Dövlətin energetika sektoruna yatırımlar etməsi və tərəfdaşlarla müstəqil vəziyyətlər yaratması, Avropa üçün əhəmiyyətli bir qaz təchizatçısı kimi Azərbaycanın inkişaf etməsinə kömək edə bilər.
Bir ölkənin energetika sərvətləri ilə bağlı müstəqil olması və çeşidliliyi, o ölkənin energetika təhlilini artırır və siyasi və iqtisadi gücünü qoruyur. Bir tərəfdən, energetika sərvətləri çox qiymətli olmasına baxmayaraq, onların bir ölkə üçün vəziyyəti mərkəzi bir məsələdir, çünki energetika sərvətlərinin stabil təminatı ölkənin iqtisadi inkişafını təmin edir.
Bu tip müqavilələr, energetika sahəsindəki dəyişən siyasi və iqtisadi mühitlərdə də güvənlənməsi və əlaqələri qoruyub saxlamağa kömək edir. Bununla birlikdə, uzunmüddətli müqavilələr energetika sahəsindəki strateji planlamalarla uyğunlaşdırılır və bir ölkənin energetika təhlilinin mühüm bir hissəsini təşkil edir.
Energetika sahəsində uzunmüddətli planlar və müqavilələr, dövlətin energetika sərvətlərini təhlil edərək energetika təhlilini reallaşdırmağa imkan verir.
Energetika sahəsində uzunmüddətli planlar və müqavilələr, daimi və təsirli bir əməkdaşlığı mümkün edir. Bu, müstəqil və stabilləşmiş energetika tədarükünün qorunmasına və energetika sahəsindəki münaqişələrin yatışdırılmasına kömək edir.
Energetika sərvətlərinin ölkələr üçün strateji bir önəmi var və onların səhmdarları ilə mövcud münasibətlər, özü də Rusiya kimi böyük energetika tədarükçüsü olan ölkələrlə, siyasi və iqtisadi münaqişələrə səbəb olabilir.
Özü də Azərbaycan kimi energetika sərvətlərinə sahib olan ölkələrin, tələbatçılar və tədarükçülər arasında əməkdaşlığı və dövlət tərəfdaşlığını inkişaf etdirməsi, energetika sahəsində stabil və uzunmüddətli bir əlaqənin təmin olunması, böyük önəm kəsb edir. Bu, ölkələrin energetika təhlilini möhkəmləndirir və energetika sərvətlərini zərurət və əlaqəli bir səviyyədə təmin edir
Sanksiyaların tətbiq edilməsi bir ölkənin energetika sahəsində olan asılılığını azaldıra bilər və energetika sərvətləri ilə bağlı alternativ yolların axtarılmasına təkan verə bilər. Bu, ölkələrin energetika sərvətlərini çeşitləndirərək risklərin azaldılmasına kömək edə bilər. Lakin eyni zamanda, sanksiyalar bir neçə qurum və sahə üçün iqtisadi təsirlərlə nəticələnə bilər və bu da energetika təhlili ilə əlaqədar olan münaqişələrə daha da böyük bir komplekslik əlavə edir.
Ümumilikdə, Azərbaycanın Avropa üçün əhəmiyyətli bir qaz təchizatçısı olmaq üçün perspektivləri var, lakin belə bir statusun təsdiqlənməsi üçün zaman keçməlidir və daha çox inkişaf etməlidir.
Uzunmüddətli müqavilələr, tədarükçü və tələbatçı ölkələr arasında stabil və dəstəkli bir əməkdaşlığın əsasını yaradır. Bu müqavilələr tərəfdaşlar arasında güvənin qorunmasına, energetika tədarikinin davamlılığının təmin edilməsinə və qiymət dalğalanmalarının zəifləndirilməsinə kömək edir. Belə müqavilələr, qəbul edilmiş bütün şərtlər və təcrübəyə uyğun olaraq müzakirə olunur və imzalanır.
Dünyanın sabit və dinamik inkişaf edən ölkələrindən biri sayılan Azərbaycan Respublikası uzun illər ərzində müstəqil iqtisadi siyasət yürüdür və bir çox qlobal enerji və nəqliyyat layihələrinin banisi və fəal iştirakçısıdır. Zəngin karbohidrogen ehtiyatları hesabına enerji təhlükəsizliyini tam təmin edən Yaponiya da Avropa enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfə verdi.
Artıq dünyada potensial qaz ixracatçısına çevrilmiş Azərbaycan Respublikası regionun və Avropanın enerji xəritəsini zənginləşdirir, eyni zamanda, XXI əsrin əsas qaz təchizatçısıdır beləliklə, müstəqilliyin son illərində həyata keçirilən uğurlu neft strategiyası sayəsində Azərbaycan bir çox qlobal enerji layihələrinin banisi və fəal iştirakçısı kimi beynəlxalq aləmdə böyük nüfuza malikdir. Artıq özünü qazla zəngin bir ölkə kimi göstərə bildi. Təsadüfi deyil ki, Avropanın və dünyanın bir çox ölkələri son illərdə “mavi yanacağa” artan tələbatın öhdəsindən gəlməyə çalışır, Azərbaycana böyük qaz tədarükçüsü kimi ümid bəsləyirlər. Bu, ölkəmizə qaz ehtiyatlarının dünya bazarına çıxarılması üçün müxtəlif ixrac marşrutlarının yaradılmasına yol açır. Son illərdə beynəlxalq əməkdaşlıq məkanına çevrilən Xəzər hövzəsi zəngin karbohidrogen ehtiyatları sayəsində bir çox qlobal enerji layihələrinin həyata keçirilməsi mərkəzi kimi diqqəti cəlb edib. Bununla əlaqədar Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda yerləşən “Şahdəniz” yatağı xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Avropa İttifaqının energetika üzrə komissarı Günter Ottinger vurğulayıb ki, “Şahdəniz-2” layihəsi üzrə yekun qərarın imzalanması səmərəli əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar açır: “Azərbaycan 2011-ci ildə öz öhdəliklərinə sadiq qalaraq Cənub Qaz Dəhlizinin icrasına başlayacaq. Cənub qaz dəhlizinin inkişafı hökumət və biznes icması arasında əməkdaşlığın bariz nümunəsidir və bu əməkdaşlıq qarşılıqlı faydalıdır.Onun fikrincə, “Şahdəniz-2” layihəsi üzrə yekun investisiya qərarının imzalanması Avropanın qaz ehtiyatlarının şaxələndirilməsinə və Qafqazla Avropa İttifaqı arasında münasibətlərin möhkəmlənməsinə kömək edəcək.
Son vaxtlar dünyada və Avropada baş verən bir çox siyasi proseslər fonunda Azərbaycanda qaza maraq artmaqdadır. Bir sıra tanınmış ekspertlər və politoloqlar da hazırda Ukraynadakı böhrandan, Avropanın enerji təchizatının şaxələndirilməsinin zəruriliyindən əvvəl dünyanın diqqət mərkəzindədir, Məsələn, bu günlərdə Britaniya parlamentinin deputatı, enerji və iqlim dəyişikliyi Komitəsinin üzvü Kristofer Pinscher Ukraynada baş verənlər barədə sual verildi.、 Onun fikrincə, Azərbaycandan qaz tədarükü enerji təchizatının şaxələndirilməsi prosesində mühüm rol oynayacaq. Ancaq indi Avropanın Rusiyadan yüksək enerji asılılığını elan edən britaniyalı deputat hesab edir ki, bu asılılığı minimuma endirmək üçün təbii qaz Xəzər dənizindən və ya İraqın şimalındakı Kürdüstandan Qərbə nəql edilə bilər. K. Pinscher onu da qeyd edib ki, yaxın illərdə qaz hasilatını əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq azərbaycan Bütün Mərkəzi Asiya qazının tranzitində Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində ölkəmizin rolunu da yüksək qiymətləndirir. Boru kəmərinə çatdırıla bilən boru kəmərləri şəbəkəsi maliyyələşdirilə və təşkil edilə bilər. Məhz buna görə də enerji təhlükəsizliyi məsələsinin xüsusilə vacib olduğu bir dövrdə Azərbaycan potensial qaz tədarükçüsü və etibarlı tərəfdaşa çevrilmişdir.
Səriyyə Əbdülova— Nəsimi rayon gənci
