Rəşad Mahmudov,
Milli Məclisin deputatı
Dövlət sərhədi onun suverenliyinin, ərazi bütövlüyünün və siyasi müstəqilliyinin təcəssümüdür. Sərhədlər müstəqil dövlətlərin suverenliyinin ən mühüm elementi olmaqla yanaşı, onlar arasında konkret məkan münasibətlərinin formalaşmasında vacib rol oynayan əsas amillərdən biridir. Azərbaycan dövləti sərhədlərin müəyyənləşdirilməsini həyati məsələ sayır və bu istiqamətdə qətiyyətli siyasət yürüdür. Son zamanlar otuzillik qarşıdurmadan sonra Ermənistan ilə sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası prosesində mühüm irəliləyişin əldə olunması belə deməyə əsas verir ki, İrəvan ilə sərhədlərin qeyri-müəyyənliyinə son qoyulması prosesi öz məntiqi sonluğuna yaxınlaşır. Bu da regional təhlükəsizliyə öz müsbət təsirini göstərəcək. Cənubi Qafqaz getdikcə yeni ticarət və tranzit imkanları, eləcə də intensivləşən geosiyasi və təhlükəsizlik rəqabəti ilə qidalanan xarici oyunçular üçün ağırlıq mərkəzinə çevrilir. Region Avropa və Asiya arasında körpü rolunu oynadığı üçün beynəlxalq tranzit və ticarət yolu kimi strateji əhəmiyyəti böyükdür. Bundan əlavə, onun strateji yerləşməsi həm regional, həm də qlobal bazarlara enerji resurslarının tədarükünü asanlaşdırmağa imkan verir. Amma bütün bunlar, təbii ki, Cənubi Qafqaz regionunda güclü təhlükəsizliyin olmasını tələb edir. Təhlükəsizliyin təmin edilməsi də dövlətlərarası sərhədlərin müəyyənləşdirilməsindən keçir. 44 günlük müharibədə qalib gələn Azərbaycan birmənalı şəkildə bəyan etdi ki, sərhədlərin dəqiq delimitasiyası və demarkasiyası aparılmadan bölgədə davamlı sülhün bərqərar olması mümkünsüzdür. Ən əsası, Bakı həmişə vurğulayır ki, bu proses Ermənistan və Azərbaycan arasında birbaşa dialoq yolu ilə aparılmalıdır, çünki bu ünsiyyət formatı problemlərin həllinin və birgəyaşayışın ən səmərəli yoludur. Ermənistan bu məsələdə siyasi bəyanatlar səsləndirsə də, regiondankənar qüvvələrin təsiri altına düşərək sərhədlərin müəyyənləşdirilməsində adekvat davranmayıb. Burada problem ondan ibarət idi ki, Ermənistan ənənəvi olaraq hər hansı ikitərəfli əlaqələrdən imtina edirdi. Erməni siyasətçiləri son vaxtlara qədər qeyd edirdilər ki, bir sıra məsələlərdə İrəvan Bakı ilə yalnız vasitəçilər vasitəsilə danışa bilər. Həmin vasitəçilər də regiondan kənarda olan qüvvələrdir. Ancaq Bakının yaratdığı reallıqları dəyişə bilməyəcəyini anlayan İrəvan aprelin 19-da iki ölkə arasında üçüncü tərəfin iştirakı olmadan tarixi razılaşmanın əldə olunmasına əngəl törədə bilmədi. Sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi məsələsində müşahidə edilən son proseslər ikitərəfli dialoqun, həqiqətən, effektiv və indiki vəziyyətdə ən uğurlu format olduğunu göstərir.
Üçüncü qüvvənin bu vəziyyətə müdaxilə cəhdləri arzulanan nəticələri vermir. Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya və demarkasiya prosesi onu göstərir ki, iki ölkə vasitəçi olmadan problemləri həll edə bilir. Artıq iki ölkə arasında 28 sərhəd dirəyinin quraşdırılması məhz belə deməyə əsas verir.
Tərəflər mayın 15-dək yerlərdə geodeziya ölçmələri əsasında koordinatların dəqiqləşdirilməsi nəzərə alınmaqla sərhəd xətlərini təsvir edən protokol imzalamalıdırlar. Əlbəttə, sərhədlərimizin müəyyənləşdirilməsi, işğal altında olan dörd kəndimizin geri qaytarılması Azərbaycanın növbəti tarixi qələbəsidir. Bu, eyni zamanda bir daha göstərir ki, Bakının uzun zamandır təklif etdiyi birbaşa dialoq formatı ən doğru modeldir və iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşmasında mühüm rol oynayacaq vasitələrdən biridir. Azərbaycanın tələblərinin yerinə yetirilməsindən sonra növbə sülhün imzalanmasıdır, sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi də bu istiqamətdə atılmış ilk addımdır.
