“TRT World”də Ağdam və Bakının Qarabağda yaşayan erməni əsilli sakinlərə yardım göndərməsinə həsr olunmuş məqalə dərc olunub.
“Bakı Qarabağ erməniləri ilə yardımla əlaqə qurmağa çalışır” adlı məqalədə bildirilir ki, Azərbaycan vaxtilə tamamilə erməni işğalı altında olan bir bölgəyə yardım göndərir.
Azərbaycanın Ağdam şəhəri bir zamanlar nar ağacları ilə məşhur olan səs-küylü şəhər və iki heyrətamiz minarəsi olan 19-cu əsrin əlamətdar məscidinə sahib idi.
Lakin 1993-cü ildə erməni separatçıları şəhəri işğal etdikdən sonra şəhərin azərbaycanlı əhalisi oranı tərk etməyə məcbur edildi. Onlar öz həyatlarını xilas etmək istədilər. Çünki, sadəcə, bir il əvvəl, birinci Qarabağ müharibəsində erməni əsgərləri Ağdamdan heç də uzaq olmayan Xocalının yüzlərlə azərbaycanlı sakinini qətl etmişdilər.
Təxminən 30 il sonra müttəfiqi olan Türkiyənin dəstəklədiyi Azərbaycan qüvvələri şəhərə nəzarəti geri qaytardı, 2020-ci ildə 44 günlük şiddətli döyüşlərdə digər işğal olunmuş ərazilər də erməni qüvvələrindən azad edildi.
Ağdam keçmiş Sovet İttifaqının respublikaları olan Ermənistan və Azərbaycan arasında qanlı döyüşlərin olduğu dağlıq Qarabağ regionunun kənarında yerləşir.
Qarabağ regionu 1922-ci ildə Sovet İttifaqı yarandıqdan 1990-cı illərin əvvəllərinə qədər Azərbaycanın suveren ərazisinin bir hissəsi olub.
Azərbaycan İkinci Qarabağ Müharibəsində ermənilərdən təkcə Ağdamı deyil, həm də Qarabağın əhəmiyyətli bir hissəsini nəzarətinə götürdü. 2020-ci ilin noyabrında Prezident İlham Əliyev və xanımı Azərbaycan qüvvələri şəhəri Ermənistandan azad etdikdən sonra Ağdam məscidində oldular.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin diplomatik müşaviri Hikmət Hacıyev bildirib ki, indi Bakı Ağdamla Qarabağın ən sıx məskunlaşdığı, hələ də İrəvanın dəstəklədiyi “qeyri-qanuni marionet rejimin” nəzarəti altında olan Xankəndi arasındakı yolu yenidən açmaq niyyətindədir.
Hikmət Hacıyev xarici diplomatik korpusun nümayəndələri ilə birlikdə Ağdam-Xankəndi yolunun Ağdam şəhər mərkəzinə yaxın ərazidə yerləşən Qarabağ keçid məntəqəsində olub. Keçid məntəqəsinə Moskvanın vasitəçiliyi ilə Bakı və İrəvan arasında imzalanmış 2020-ci ilin noyabrında atəşkəs razılaşmasına əsasən, müharibənin getdiyi regionun bəzi ərazilərinin təhlükəsizliyini təmin etmək və patrul etmək vəzifəsi daşıyan Rusiya sülhməramlı qüvvələri tərəfindən nəzarət olunur.
“Azərbaycan bu yolu çəkib və bu yol daha səmərəlidir, daha çox logistik imkanlara malikdir. Bütün lazımi mallar və yüklər Xankəndinə (Ağdamdan keçməklə) çatdırıla bilər”, – Hacıyev erməni separatçılarının nəzarətində olan Xankəndiyə və Qarabağın digər bölgələrinə getmək üçün hazır olan 40 ton buğda unu yüklü iki yük maşınının qarşısında dayanarkən TRT World-ə deyir.
Lakin Qarabağın erməni sakinləri həyati əhəmiyyət daşıyan ləvazimatları almaq üçün yük maşınlarını buraxmaqdan imtina ediblər. Bu, ilk növbədə, ona görədir ki, Ermənistan regionda yaşayan insanlar arasında fikir ayrılıqlarını yaymaq üçün etnik bağlardan istifadə etməyə davam edir.
İrəvan Azərbaycanı Ermənistanı Qarabağla birləşdirən Laçın dəhlizindən Ermənistana humanitar yardımın çatdırılmasına mane olmaqda ittiham edir. Azərbaycan bildirir ki, əgər Ermənistan gömrük qaydalarını pozmasa, Laçın-Xankəndi yolu açıla bilər. Azərbaycan tərəfindən qeyri-qanuni qazılmış faydalı qazıntıların qaçaqmalçılıq yolu ilə Ermənistana aparılması faktı üzə çıxdıqdan sonra Azərbaycan yolda təhlükəsizlik yoxlamaları aparmağa məcbur olub.
Ermənistanın Bakının İrəvanla bağlı “xoş məramını, xoş niyyətini” qəbul etməkdən imtina etməsinə davam etməsinə baxmayaraq, Hikmət Hacıyev qəti şəkildə hesab edir ki, Azərbaycan Qarabağ bölgəsinin erməni sakinləri ilə əlaqə saxlamalıdır.
“Azərbaycan da bu prosesi (Qarabağın erməni sakinlərinin Azərbaycana) reinteqrasiya prosesinin elementi kimi görür”, – prezidentin xarici siyasət üzrə baş müşaviri deyir.
Un maşınlarının təşkilində əməyi olan Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin 49 yaşlı işçisi Sultan Məmmədov qarşı tərəfə kömək əlini uzatmaq məsələsində bir an tərəddüd etmir.
“Biz yalnız Qızıl Aypara Cəmiyyəti olaraq öz həqiqi missiyamızı yerinə yetirmişik. Bizim üçün irq, din və cinsin fərqi yoxdur. Biz insanları sevirik və qarşı tərəfdə yaşayanlara şərəfli şəkildə kömək etmək üçün buradayıq”, – deyə Məmmədov “TRT World”ə bildirib.
Qızıl Aypara Cəmiyyətinin veteranı Məmmədov ermənilərin imtinası səbəbindən Azərbaycanın yardımının heç vaxt onlara çata bilməməsi ehtimalı ilə bağlı fikrini soruşduqda deyir ki, o və dostları öz işlərinə davam edəcəklər.
Məmmədov kimi, Qızıl Aypara Cəmiyyətinin İdarə Heyətinin üzvlərindən biri və humanitar qrupun regional koordinatoru olan 64 yaşlı Mətanət Məhərrəmova da avqustun 29-dan Ağdam rayonundadır, günəşin vurduğu çadırlarda qalır.
“Biz Xankəndinin erməni əsilli sakinlərinə kömək etmək üçün buradayıq. Amma onlar əziyyət çəkdiklərini beynəlxalq ictimaiyyətə şikayət etməyə davam edirlər, eyni zamanda bizim humanitar yardımımızı almaqdan imtina edirlər”, – deyə Qızıl Ayparanın 64 yaşlı koordinatoru TRT World-ə bildirib.
“Ancaq biz israrla burada qalırıq və gözləyirik ki, nə vaxtsa yardımımızı qəbul edəcəklər”, o deyib.
Hazırda Məhərrəmovanın təşkilatı un çatdırmağa hazır olsa da, o deyir ki, erməni tərəfinin tələbindən asılı olaraq, Xankəndi əhalisinə istənilən növ ərzaq və malların paylanmasını asanlaşdıra bilərlər.
“Bizə sizə yardım etmək imkanı yaradın”.
Azərbaycan nə təklif edir?
Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin prezidenti, parlamentin deputatı Novruz Aslanov deyir ki, humanitar yardımdan başqa, Azərbaycan digər vətəndaşları kimi Qarabağ bölgəsinin erməni sakinlərinə də qucaq açmağa hazırdır.
Novruz Aslanov “TRT World”ə deyib: “Biz artıq birlikdə yaşamağa, birlikdə işləməyə və birlikdə hərəkət etməyə hazır olduğumuzu bəyan etmişik”.
“Qarabağ bölgəsində doğulmuş ermənilər hüquqi perspektivdən Azərbaycan vətəndaşlarıdır. Lakin Qarabağ bölgəsinin Ermənistan tərəfindən işğalı zamanı İrəvan “ilhaq siyasəti” aparıb və o, regionun demək olar ki, bütün erməni sakinlərinə qeyri-qanuni pasportlar paylayıb”, Hikmət Hacıyev deyib.
“Nəticə etibarı ilə Qarabağın erməni sakinləri Azərbaycan vətəndaşı kimi qəbul olunmaq üçün müvafiq ərizə ilə müraciət etməlidirlər”, – Hacıyev qeyd edir.
“Bu həm də o deməkdir ki, onlar Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etməklə Bakının suverenliyini və qanunlarını da tanıyırlar, – deyə prezidentin müşaviri əlavə edib.
“Digər tərəfdən, Azərbaycan Qarabağ ermənilərinin dil, mədəni, dini və bələdiyyə hüquqlarını təmin edəcək”, – deyə Hacıyev bildirib.
Azərbaycan müxtəlif beynəlxalq konvensiyaların, o cümlədən Avropa Şurasının Milli Azlıqların Müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyasının iştirakçısıdır. “Belə konvensiyalara əsasən, biz Qarabağ bölgəsinin erməni sakinlərinin fərdi hüquqlarını təmin etməyə hazırıq”, – Hacıyev əmin edib.
O, həmçinin, İrəvana və onun Fransa kimi havadarlarına xəbərdarlıq göndərir ki, Azərbaycan hələ də Ermənistanın işğalı altında olan öz suveren ərazilərində – Qarabağ ərazilərinə istifadə edərək, heç bir “boz zona”nın (neytral zona) olmasını qəbul etməyəcək.
“Əsl həll yolu yerdədir, regiondadır. İrəli getməklə bağlı yanaşmaya, reinteqrasiya prosesini təmin etməyə və yolları açmağa əsaslanaraq, Azərbaycan Qarabağ ermənilərini sosial, siyasi və bir sıra digər məsələləri müzakirə etmək və gündəliyi müəyyən etmək üçün birbaşa təmasda olmağa dəvət edib. Nə qədər çox yol olsa, bu, daha yaxşıdır”, – o deyib.
